Nghệ An phát triển nghề cá có trách nhiệm

Kiểm soát từ thực địa đến dữ liệu

Trong nhiều năm qua, tình trạng khai thác thủy sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) luôn là thách thức lớn đối với nghề cá Việt Nam nói chung và Nghệ An nói riêng. Việc Ủy ban châu Âu (EC) rút “thẻ vàng” đối với thủy sản xuất khẩu của Việt Nam đã ảnh hưởng không nhỏ đến uy tín và đầu ra của ngành thủy sản. Trước yêu cầu cấp bách này, tỉnh Nghệ An đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm kiểm soát chặt chẽ hoạt động khai thác, quyết tâm gỡ “thẻ vàng”, hướng tới nghề cá hiện đại, bền vững.

Bắt đầu từ tháng 3 cho đến tháng 11/2025, Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An phối hợp với Chi cục Thủy sản - Kiểm ngư thành lập các đoàn liên ngành tuần tra, kiểm tra hoạt động khai thác thủy sản tại vùng ven bờ. Chỉ riêng trong tháng 3, qua hai đợt kiểm tra (10 đến 13/3 và 24 đến 27/3), đoàn đã phát hiện gần 10 tàu cá vi phạm quy định IUU. Các lỗi vi phạm chủ yếu gồm không ghi nhật ký khai thác, ghi sai số đăng ký, đánh dấu nhận biết tàu không đúng quy định, tàng trữ công cụ kích điện, thiếu văn bằng chứng chỉ máy trưởng…

Cùng với công tác kiểm tra, tỉnh đã siết chặt quản lý dữ liệu nghề cá. Hiện, Nghệ An có tổng cộng 2.986 tàu cá (trong đó 2.664 tàu trên 6m và 1.044 tàu trên 15m). Tỉnh đã hoàn tất đăng ký tàu cá, đạt tỷ lệ đăng kiểm 94,8%, cấp giấy phép khai thác 95,66%, giấy an toàn thực phẩm 93,3% và lắp đặt VMS đạt 99,43%. Các tỷ lệ này được đánh giá là cao so với mặt bằng chung cả nước.

Đặc biệt, toàn bộ 614 tàu cá “3 không” (không đăng ký, không đăng kiểm, không giấy phép) đã được xử lý, cập nhật vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia.

Mới đây, ngày 26/8/2025, UBND tỉnh Nghệ An cũng đã ban hành Công điện số 28/CĐ-UBND, yêu cầu các sở, ngành và chính quyền địa phương chịu trách nhiệm trực tiếp về kết quả chống IUU. Chủ tịch UBND tỉnh nhấn mạnh, chống khai thác IUU là nhiệm vụ chính trị, có ý nghĩa lâu dài đối với phát triển kinh tế biển.                                                                                                                                                   

Công tác xử phạt vi phạm được thực hiện nghiêm khắc. Năm 2024, Nghệ An xử phạt 290 đối tượng với số tiền trên 5,3 tỷ đồng, gấp gần 8 lần năm 2023. Riêng 6 tháng đầu năm 2025, đã xử phạt 78 trường hợp với số tiền trên 1,2 tỷ đồng, trong đó vi phạm mất kết nối VMS chiếm 31 trường hợp, số tiền 892 triệu đồng. Đáng chú ý, chưa phát hiện tàu cá Nghệ An vi phạm vùng biển nước ngoài. Các đồn, trạm kiểm soát biên phòng cũng kiên quyết không cho xuất bến đối với tàu cá mất kết nối VMS mà chưa xử lý vi phạm.

Hướng tới phát triển bền vững

Xã Quỳnh Phú (huyện Quỳnh Lưu cũ) là địa bàn có đội tàu khai thác lớn, với 901 phương tiện, trong đó 365 tàu có chiều dài từ 15 m trở lên đánh bắt xa bờ. Riêng tàu từ 24 m trở lên đã có 173 chiếc, chiếm tỉ lệ cao của tỉnh.

Trong 8 tháng đầu năm 2025, xã đã xử phạt 25 tàu cá với tổng số tiền 543 triệu đồng; xử phạt 3 tàu khai thác sai vùng biển với số tiền 450 triệu đồng. Địa phương đã tổ chức cho 95/536 tàu cá ký cam kết về an toàn vệ sinh thực phẩm, đồng thời phối hợp với Biên phòng và Cảng cá Nghệ An để tuyên truyền, xử lý tàu mất tín hiệu VMS.

Tuy vậy, Quỳnh Phú vẫn còn nhiều áp lực, đó là 2 tàu chưa kích hoạt VMS, 30 tàu không đủ điều kiện hoạt động, 17 tàu có nguy cơ cao vi phạm IUU, cùng hàng chục trường hợp tàu cháy chìm hoặc đã bán khỏi địa bàn nhưng chưa giải bản, xóa đăng ký. Từ đầu năm đến tháng 8/2025, địa phương ghi nhận 781 lượt/151 tàu mất kết nối VMS.

Trong buổi làm việc tại xã Quỳnh Phú ngày 10/9, ông Trần Xuân Học, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An, nhấn mạnh: “Xã Quỳnh Phú có đội tàu lớn, áp lực quản lý rất nặng nề. Đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống. Sở sẽ chỉ đạo thành lập các tổ công tác hỗ trợ xã, quyết tâm cùng tỉnh và cả nước hoàn thành mục tiêu gỡ thẻ vàng”.

Cùng với kiểm soát pháp lý, Nghệ An ban hành 3 nghị quyết hỗ trợ ngư dân về lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, chi phí thuê bao và nhiên liệu cho các chuyến biển vùng khơi. Đây là giải pháp quan trọng giúp ngư dân tuân thủ quy định, yên tâm bám biển dài ngày.

Theo kế hoạch, trong tháng 10/2025, EC dự kiến tiến hành đợt kiểm tra lần thứ 5 tại Việt Nam. Thời gian đã cận kề và đây là cơ hội cuối để Việt Nam nói chung và Nghệ An nói riêng chứng minh nỗ lực gỡ “thẻ vàng”. Với quyết tâm chính trị cao, sự phối hợp chặt chẽ của các lực lượng và sự đồng thuận của ngư dân, Nghệ An đang từng bước hoàn thiện khung quản lý, minh bạch hóa dữ liệu, xử lý nghiêm vi phạm và hướng tới nghề cá có trách nhiệm, bền vững.

                                                                                                                                       Đình Tiệp